اصطلاحات رایج در خیاطی؛ راهنمای کامل برای مبتدیان

همان گونه که در یادگیری هر زبانی می‌بایست ابتدا حروف الفبای آن زبان را آموخت؛ در یادگیری هنر حرفه و فن یا هر هنری نیز ضروری است که اصطلاحات و الفبای آن کار یا هنر را بیاموزیم، که این اصل در هنر خیاطی جز ملزومات اولیه کار است. در این مقاله سعی بر آن است که آشنایی با پرکاربردترین، اصطلاحات رایج در خیاطی تقدیم گردد.

پاترون: یا همان الگو که ریشه در کلمه انگلیسی (pattern) دارد. هنگام دوخت پارچه‌های گرانبها قبل از اقدام به برش، ابتدا پارچه ارزان قیمتی تهیه و نمونه  مدل لباس مورد نظر را با پارچه‌ای که از قبل تهیه شده و خیلی ارزان قیمت می‌باشد، برش زده و در صورتی که ایرادی مشاهده نشد، سپس از روی این الگو یا همان پاترون اقدام به برش و دوخت پارچه مد نظر می‌نمایند.

مرغک: مرغک که گاهی اوقات در نقل و قول محاوره‌ای به خاطر چهار گوش بودن آن خشتک می‌گویند. تکه پارچه لوزی یا مثلث شکلی است که برای لباس‌هایی که در اثر مرور زمان تنگ شده اند و یا از ناحیه‌ای مانند انتهای فاق شلوار یا زیر بغل پیراهن تعبیه می‌گردد، که تنش‌های ناشی از تنگی لباس در آن ناحیه آزاردهنده نباشد.

شالوده: به الگوی اصلاح شده می گویند.

ساسون: ساسون، یا پنس برای گرفتن فضای اضافی لباس کاربرد دارد. که بیشترین کاربرد آن در تنگ کردن و جذب کردن ناحیه کمر و زیر سینه می‌باشد. ساسون باعث می‌شود که لباس به حالت ساعت شنی فرم بگیرد.

مل: همان صابون معروف خیاطی برای خط کشی و علامت گذاری روی پارچه است. خطوط این صابون به راحتی از روی پارچه پاک می‌شود.

لبه دوزی: که به آن پاکدوزی نیز گفته میشود. برای جلوگیری از ریشه شدن پارچه و ظرافت کار انجام می‌شود.  لبه دوزی با دستگاه چرخ خیاطی صنعتی خانگی به راحتی به صورت زیگزاگ از باز شدن تار و پود جلوگیری می کند و دستگاه‌های اورلوک به راحتی لبه اضافه پارچه را قیچی و پاکدوزی می‌کنند.

فاق: به فاصله شلوار از کمر جلو تا پایین و انتهای زیپ را فاق می‌گویند.

شیرازه: همان جا دکمه یا شکافی که به وسیله زیگزاگ پر شده و دکمه از آن عبور می‌کند.

آنفورشور: مجموع فاق جلو و فاق پشت را آنفورشور می‌گویند.

اوازمان: ایجاد کردن فضای اضافی در الگو برای گشاد کردن یا مدل دادن به لباس را اوازمان می نامند.

اشل: همان گونیای خیاطی است که در دسته ابزارهای اندازه‌گیری قرار دارد و برای برش راست، خمیده، درز پهلوی بلوز، انحنای یقه و.... کاربرد دارد.

رولت: این وسیله یکی از نیازهای اولیه برای آموزش خیاطی از ابتدا می‌باشد، به وسیله رولت‌ها می‌توان الگوها یقه، خطوط منحنی و ساسون‌ها را روی پارچه به وسیله کاغذ کاربن کپی کرد.

دراپه: یعنی روی هم انباشته شدن؛ لایه لایه شدن؛ یا دوبل شدن، که در هنر خیاطی به این معناست که بعضی مدلهای آستین، یقه یا حتی دامن روی هم به صورت هلالی ریخته می‌شوند یا به عبارتی بهتر دوبل می‌شوند.

تخته ولولورت: تخته‌ای مخصوص برای اتو زدن پارچه‌های مخملی است. 

ژانت یا طیاره: میز کوچکی برای اتو کردن درزهای آستین ، شلوار، یقه، کاپ سینه می باشد.

گلابتون دوزی: سنتی که با نخ گلابتون انجام می‌شود را گلابتون دوزی گویند، این نخ طبیعی بوده و روکش آن از فلزی زرد رنگ یا نقره‌ای و گاهی اوقات نیز مسی رنگ است. 

رانل: چین‌هایی که روی پارچه نرم و نازک به صورت خرد(ریز) داده می‌شود.

پل: نوارهای باریکی که معمولاً از جنس همان پارچه تهیه شده و برای نگه داشتن کمربند به کار می‌رود.

نقاب: تکه پارچه اضافی، که زیر زیپ، شلوار برای جلوگیری از خطرات احتمالی (گاز گرفتن ماشین زیپ) و برای حفظ حجاب آن ناحیه قرار دارد نقاب می‌گویند.

اپلیکه دوزی: به قطعات پارچه که شکل هندسی و قابل توجهی داشته باشند و روی آن معمولا با پولک و منجاق کار شده باشد و روی پارچه دیگری دوخته شود؛  را اپلیکه دوزی می‌گویند. که در صنعت مد و فشن و لباس‌های عروس می‌توان گفت پایه اصلی کار تزیینات لباس به شمار می رود.

چهل تیکه دوزی: در قدیم از دوختن تکه پارچه‌های اضافی که معمولاً به صورت مربع شکل بودند، یک پارچه بزرگ تهیه می‌کردند که آن پارچه، چهل تیکه نام دارد.

ژوزفین: در خیاطی به برش‌های زیر سینه برش ژوزفین گفته می‌شود.

بالاتنه غیر قرینه: بعضی مدل‌ها، مثل یقه کتابی یا یقه چپ و راست و یقه رومی نیاز دارند روی یک دوم الگو طراحی شوند. به چنین مدل‌هایی بالاتنه غیرقرینه گفته می‌شود.

کوک شل: یک نوع کوک است که روی دولای پارچه دوخته میشود و برای مشخص کردن جای ساسون و جیب‌ها مورد استفاده قرار می گیرد.

کوک برجسته: برای اتصال لایی به لباس به کار می‌رود. مثل: کت و پالتو.

کاغذ کراف: به کاغذ الگو؛ کاغذ کراف گفته می‌شود، که برای طراحی اوریگامی نیز همین کاغذ کاربرد دارد.

خط CF : به خط جلوی لباس گفته می‌شود.

خط CB : به خط پشت الگو گفته می‌شود.

خطSS : به خط پهلو گفته می شود.

کاغذ گراف: صفحه یا کاغذ شطرنجی است که برای اندازه‌گیری دقیق استفاده می‌شود.

کاغذ روزنامه‌ای: به کاغذ الگوی سفید گفته می‌شود.

نوار کرسله: نوار راهنمایی، که برای اندازه‌گیری قد بالاتنه و مشخص کردن جای کمر شلوار کاربرد دارد.

وتاژ : بر آمدگی پشت الگو در ناحیه کارور.

گرادینگ: تبدیل سایز به سایز، بزرگتر یا کوچکتر است.

سجاف: به آستر قسمت جا دکمه سجاف می گویند.

آهار: مواد نشاسته ای برای خشک کردن بغضی از پارچه‌ها برای ایستایی بهتر است.

یقه آفشولدر: یقه های که سرشانه ندارند.

دمپا پاکتی: برای شلوار که به اندازه ۲ تا ۶ سانت بلند هستند و پیچیدن آنها به سبک پیلی دوقلو می‌باشد.

گت کردن: از زیر لباس، یا شلوار به اندازه یک سانتی‌متر تا زده و از آن کش رد می‌شود و باعث جمع کردن زیر مانتو یا شلوار می شود.

سوزن dC : سوزن راسته دوز.

ساقه دوزی: دوختن منجوق به صورت اریب.

یقه فرنچ: یقه های ایستاده سه سانتی.

پیلی: چین خوابیده.

ژیپون: تور زیر ساز لباس عروس؛ که فنردوزی می‌شود.

باکس: بالاتنه محکم و قوی برای لباس عروس؛ که به صورت افقی و عمودی فنر دوزی می‌شود.

تابلکس: باکس دکلته که از زیر سینه جدا شده است.

 

خیلی ممنون که تا انتهای مقاله همراه ما بودید. آموزشکده هنردوز شما را تا رسیدن به درآمد با بهترین متد آموزش‌های دانشگاهی همراهی میکند.